Packan Jan (1866–1957), stolarz, ślusarz, działacz socjalistyczny, spółdzielczy i ruchu zawodowego. Ur. 17 I w Chyrowie, był synem Piotra, rolnika zajmującego się kuśnierstwem, i Marii Iwanejko. Po ukończeniu tamże trzyletniej szkoły ludowej, po śmierci ojca, będąc najstarszym z czworga rodzeństwa, w czternastym roku życia rozpoczął pracę jako uczeń, a później czeladnik stolarski, najpierw w Chyrowie, a później (po złożeniu egzaminu czeladniczego) w Samborze. Służbę wojskową odbył między październikiem 1886 a wrześniem 1889, częściowo w Samborze w 77 p. piechoty, częściowo jako klucznik w Centralnym Wojskowym Zakładzie Karnym w Müllersdorf w Dolnej Austrii; dosłużył się stopnia kaprala. Od końca 1889 do r. 1899 pracował jako stolarz w warsztatach kolejowych najpierw w Przemyślu, a od stycznia 1892 w Nowym Sączu. Wkrótce po założeniu w r. 1892 nowosądeckiego oddziału robotniczego stowarzyszenia oświatowo-zapomogowego «Siła» P. został jego członkiem, a w r. 1894 wstąpił do Galicyjskiej Partii Socjaldemokratycznej (od r. 1897 Polska Partia Socjaldemokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego – PPSD). Prowadził agitację socjalistyczną w Nowym Sączu i okolicy; w połowie lat dziewięćdziesiątych kandydował bez powodzenia do Rady Miejskiej Nowego Sącza z listy socjalistycznej. Tam też rozpoczął działalność w ruchu robotników i służby kolejowej, z którym pozostał związany przez blisko pół wieku. Za przynależność do ruchu socjalistycznego kilkakrotnie był służbowo przenoszony z jednego miejsca pracy na inne: w r. 1899 na magazyniera kolejowego do Milówki w pow. żywieckim, w r. 1900 w charakterze ślusarza do parowozowni, a następnie na stację w Żywcu, w grudniu 1906 na maszynistę wodociągów kolejowych do Dębicy. W Żywcu zorganizował grupę stowarzyszenia zawodowego pracowników kolejowych, wybierany był przez 6 lat na jej przewodniczącego. Na przełomie lat 1906/7 wysunięty został z listy PPSD jako kandydat na posła do austriackiej Rady Państwa z wiejskiego okręgu wyborczego Sucha–Żywiec, jednak nagłe przeniesienie służbowe do Dębicy utrudniło mu agitację przedwyborczą i w wyborach przepadł.
Od r. 1908 P. mieszkał w Podgórzu (od r. 1915 dzielnicy Krakowa), zatrudniony na stacji Kraków–Płaszów. Ożywił tamtejszą organizację zawodową kolejarzy, przy czym mieszkanie jego służyło zarazem jako lokal związkowy. Pisywał korespondencje do pism socjalistycznych „Prawo Ludu”, „Naprzód” i „Kolejarz”. Był współzałożycielem spółdzielni mieszkaniowej i działał w kolejarskiej spółdzielni spożywców. Praca na kolei uchroniła go w latach pierwszej wojny światowej od służby wojskowej. Po odzyskaniu niepodległości pracował jako nadzorca magazynu do chwili przejścia na emeryturę 1 IV 1929. Jednocześnie przez kilka lat był przewodniczącym koła Związku Zawodowego Pracowników Kolejowych RP (ZZK) w Podgórzu–Płaszowie (liczącego kilka tysięcy członków), od r. 1920 do r. 1926 i od r. 1935 do czerwca 1937 pełnił funkcję zastępcy prezesa Zarządu Okręgowego ZZK w Krakowie. Prawie przez cały okres międzywojenny wchodził w skład Zarządu Głównego ZZK: od grudnia 1918 do sierpnia 1919 jako wiceprzewodniczący, co najmniej od sierpnia 1922 do października 1924 i od września 1927 do czerwca 1929 (wybrany na V i VII Zjeździe ZZK) jako członek Zarządu – jeden z przedstawicieli Dyrekcji Krakowskiej. Od czerwca 1929 do sierpnia 1931 był honorowym prezesem Związku (wybrany na VIII Zjeździe, skierowany jednocześnie jako emeryt do pracy w ZZK Okręgu katowickiego), od sierpnia 1931 do czerwca 1937 członkiem Centralnego Sądu Związkowego (wybierany na IX, X i XI Zjeździe), od sierpnia 1933 jako przewodniczący. W okresie od czerwca 1937 do maja 1939 pełnił funkcję przewodniczącego Zarządu Głównego ZZK. Przez szereg lat okresu międzywojennego był także członkiem Wydziału Krakowskiej Rady Związków Zawodowych. Przez pewien czas był przewodniczącym oddziału Tow. Uniwersytetu Robotniczego w Podgórzu. W r. 1925 stanął przed sądem wraz z grupą pocztowców za odciąganie od pracy pocztowców i kolejarzy w czasie masowych wystąpień robotniczych w październiku i listopadzie 1923, został jednak uniewinniony.
W maju 1918 na XIV Kongresie PPSD P. wybrany został w skład jej Komitetu Wykonawczego. Prawie przez cały okres międzywojenny należał do kierownictwa Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) w Krakowie. Od lutego 1923 do marca 1938 wybierany był niezmiennie do krakowskiej Rady Robotniczej (RR) (od kwietnia 1927 – Okręgowego Komitetu Robotniczego – OKR) PPS w Krakowie, przy czym w okresach: luty 1925 – luty 1926, wrzesień 1928 – styczeń 1933, styczeń 1934 – marzec 1938 wchodził w skład Wydziału (egzekutywy) RR, a później OKR. Jednocześnie od stycznia 1935 do marca 1937 pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego OKR PPS. Od stycznia 1926 do listopada 1928 wchodził do Rady Naczelnej PPS (wybrany na XX Kongresie PPS), a od maja 1931 do wybuchu drugiej wojny światowej do Centralnego Sądu Partyjnego. Z tytułu pełnionych funkcji uczestniczył w setkach zgromadzeń ludowych, manifestacji i zebrań partyjnych w Krakowie i okolicy, wielu z nich przewodnicząc. Reprezentował prawe skrzydło tej partii. Od listopada 1918 do r. 1931 był z ramienia PPS członkiem krakowskiej Rady Miejskiej, a od marca 1930 prezesem Rady Nadzorczej (RN) Związkowej Spółdzielni Spożywców Kolejarzy w Krakowie. Kandydował do Sejmu RP w r. 1930 z listy Związku Obrony Prawa i Wolności Ludu w okręgu nr 41: Kraków miasto, lecz nie został wybrany. Po zakończeniu prac w Zarządzie Głównym ZZK w maju 1939 pozostał w Warszawie. W czasie drugiej wojny światowej był tam współorganizatorem założonej w r. 1940 Spółdzielni Spożywców Kolejarzy. Jako członek RN krakowskiej Związkowej Spółdzielni dojeżdżał na jej zebrania do Krakowa. Przed wojną i w czasie okupacji niemieckiej pracował w Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu. Po powstaniu warszawskim 1944 r. P., ewakuowany do Pruszkowa, przewieziony został następnie na teren pow. piotrkowskiego, skąd przy pomocy znajomych udało mu się przedostać do Krakowa.
Po wyzwoleniu Krakowa w styczniu 1945, mimo sędziwego wieku, P. stanął na czele Komisji Organizacyjnej dla odbudowy ZZK. Został przewodniczącym miejscowej i okręgowej Sekcji Emerytów ZZK w Krakowie. W r. 1946 był członkiem Sądu Partyjnego PPS w Krakowie, w r. 1947 honorowym przewodniczącym Wojewódzkiej Rady PPS w Krakowie. Brał udział w III Konferencji Wojewódzkiej PPS w Krakowie w maju 1947, był też delegatem na XXVII Kongres PPS we Wrocławiu w grudniu 1947. Od grudnia 1948 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W l. 1945–7 był nadal przewodniczącym RN Związkowej Spółdzielni Spożywców Pracowników Kolejowych. W lipcu 1945 wszedł w skład RN krakowskiego oddziału «Społem», w lipcu 1947 obrany jej przewodniczącym. W r. 1947 należał do współzałożycieli Spółdzielni Pracy Emerytów Kolejowych «Samopomoc» w Krakowie; początkowo członek RN tej spółdzielni, w lutym 1948 był już przewodniczącym RN obwodu krakowskiego. Po reorganizacji ruchu spółdzielczego w Polsce w r. 1948 został wybrany na członka RN Powszechnej Spółdzielni Spożywców w Krakowie; złożył ten mandat w październiku 1949 z powodu złego stanu zdrowia. Zmarł 18 VI 1957 w Krakowie, pochowany został na cmentarzu Rakowickim. Odznaczony był m. in. Orderem Sztandaru Pracy II kl.
Żona P-a, poślubiona w latach dziewięćdziesiątych XIX w., zmarła 16 VII 1943 w Warszawie, syn wywieziony został w r. 1940 do Niemiec, córka zginęła w pierwszym dniu powstania warszawskiego.
Buszko J., Ruch socjalistyczny w Krakowie 1890–1914, Kr. 1961; Hass L., Organizacje zawodowe w Polsce 1918–1919, W. 1963; Kaczanowska J., Skład władz naczelnych PPS 1919–1939, „Z Pola Walki” 1969 nr 4; Kieszczyński L., Kronika ruchu zawodowego w Polsce 1808–1939, W. 1972; Pilch A., Polska Partia Socjalistyczna w Krakowskiem w latach 1919–1939, „Studia Hist.” 1977 z. 3 s. 446–8; – Drobner B., Bezustanna walka, Wspomnienia, W. 1965–7 II–III; Działalność Związku [Zawodowego Pracowników Kolejowych RP] w l. 1922–1924, (W. 1924) s. 64; toż w l. 1927 i 1928 (W. 1929) s. 53; toż w l. 1929 i 1930 (W. 1931) s. 37, 40; toż w l. 1931 i 1932 (W. 1933) s. 37; toż w l. 1933 i 1934 (W. 1935) s. 42; toż w l. 1935 i 1936 (W. 1937) s. 30; Dzien. Rozporządzeń dla stoł. król. miasta Krakowa 1918–1928, Kr. 1918–28; Sprawozdanie na XV Zjazd Okręgowy Delegatów Kół ZZK Okręgu Krakowskiego 12 III 1939, Kr. 1939 s. 8–10, 13, 21, 28 (fot. zbiorowa na s. 15 i 33); Walka o socjalizm, Kr. 1923 s. 46; – „Naprzód” 1907 nr 50, 73, 1918 nr 117, 1921 nr 202, 1922 nr 14, 1925 nr 31, 62, 1926 nr 19, 1927 nr 74, 77, 1931 nr 77, 1932 nr 5, 1935 nr 25, 1937 nr 82, 89; „Robotnik” 1930 nr 319, 329; „Z Pola Walki” 1958 nr 1, 1962 nr 4; – Nekrologi z r. 1957: „Dzien. Pol.” nr 145, „Gaz. Krak.” nr 146; – Arch. Biura Hist. Centr. Rady Związków Zawodowych: t. 317; CA KC PZPR: teczka osobowa 8648 (m. in. rkp. Pamiętnika J. P-a).
Andrzej Pilch